bq1  12. Ανωγή-Κιόνι (από εξωκλήσι Αγ. Γερασίμου)
    
details over description1
Μία από τις πιό δημοφιλείς πεζοπορικές διαδρομές της Ιθάκης, που συνδέει την αρχέγονη ορεινή Ανωγή με το παραθαλάσσιο και τουριστικά ανεπτυγμένο Κιόνι - ένα συναρπαστικό ταξίδι στον χρόνο, από το παρελθόν του νησιού στο σήμερα.
Ξεκινάτε από την πλατεία της Ανωγής και βαδίζετε στον ασφαλτόδρομο προς το ελικοδρόμιο. Στα αριστερά σας, δίπλα στο τελευταίο σπιτάκι του χωριού, θα θαυμάσετε τις πανύψηλες αριές και λίγο πιο κάτω, δεξιά, μια στενή τσιμεντένια πάροδος θα σας οδηγήσει στον εντυπωσιακό μονόλιθο <<Άρακλη>>. Επιστρέφετε στον ασφαλτόδρομο, περνάτε από τον ερειπωμένο ναό της Ευαγγελίστριας και φθάνετε στο ελικοδρόμιο - στην <<Καμένη Χώρα>>. Μετ.α την περίφραξη του ελικοδρομίου, μπαίνετε στην παλια <<ημιονική>> οδό προς Κιόνι. Κάντε μια στάση και κοιτάξτε προς την Ανωγή:θα έχετε μια μοναδική εικόνα του παλιού οικισμού σε όλη του την έκταση!
Διασχίζετε ενα ευρύ και ομαλό οροπέδιο της Ανωγής. Στα αριστερά σας βλέπετε τους παλιούς ανεμόμυλους. Παρατηρήστε τις στενές λωρίδες γης ανάμεσα στους βράχους που προεξέχουν από το έδαφος.
1 Church of the  Dormition of the Theotokos Anogi Ithaca Trails Route 12 © Oswald Klotz
2 Paxinata Anogi  © Makis Gonatas
Άλλοτε ηταν τόποι σποράς και καλλιέργειας! Σήμερα, βοσκοτόπι. Αφού διασχίσετε το οροπέδιο, στο οπτικό σας πεδίο αρχίζουν να εμφανίζονται τα νησιά Αρκούδι και Μεγανήσι, αριστερά η Λευκάδα και στο βάθος τα βουνά της Αιτωλοακαρνανίας. Στη μέση περίπου της διαδρομής θα συναντήσετε μια πέτρινι στέρνα. Δίπλα θα δείτε ένα μικρό εικονοστάσι, που δηλώνει την ύπαρξη του ξωκλησιού του Αϊ-Νικόλα λίγα μέτρα πιο πέρα, σε έναν << εξώστη>> της ανατολικής πλαγιάς του Νηρίτου. Αργότερα η διαδρομή γίνεται σχεδόν οριζόντια, περνά ανάμεσα από ελαιώνες και αμπέλια, και καταλήγει στο εκκλησάκι του Άγιου Γεράσιμου στις παρυφές του Κιονιού. Διασχίζετε την παλιά συνοικία Αργαλειό, με τα πέτρινα παραδοσιακά σπίτια, και ένα βοτσαλωτό καλντερίμι σας κατεβάζει σε ένα από τα πιό γραφικά λιμανάκια του Ιονίου!
Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ιθάκης στις 27-09-2017 η διαδρομή Ανωγή-Κιόνι ονομάστηκε <<Μονοπάτι Διονύση Συκιώτη (Μπούρδα)>> προς τιμήν του Ιθακήσιου Περιβαλλοντολόγου Διονύση Συκιώτη (1931-2017), που με υπομονή και αγάπη για το νησί του κατάφερε να αποκαλύψει, διανοίξει και αποτυπώσει τα περισσότερα κύρια μονοπάτια, αρχαία και νεώτερα, της Ιθάκης, βάζοντας τα θεμέλια για την ανάπτηξη της πεζοπορικής δραστηριότητας στο νησί.
2 Paxinata Anogi  © Makis Gonatas
Ανωγή
Ορεινός οικισμός της Ιθάκης, ένας από τους τρεις παλαιότερους οικισμούς του νησιού, μαζί με την Εξωγή και την Παλαιόχωρα (πρώτη αναφορά το 1548). Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ανωγή είναι ο παλαιότερος από τους τρεις αυτούς οικισμούς, με ζωή πολύ πριν την βενετική κυριαρχία στην Ιθάκη (1504), και ότι η Ανωγή ήταν ο κυριότερος οικισμός («πρωτεύουσα») της Ιθάκης την εποχή που η Ιθάκη, η Κεφαλληνία και η Ζάκυνθος αποτελούσαν την «Παλατινή Κομητεία», μέρος του Βασιλείου της Σικελίας (1185-1479). Ο οικισμός ονομάστηκε Ανωγή (στην ντοπιολαλιά: «Ανωή» και ο κάτοικος: «Ανωησάνος»), επειδή είναι χτισμένος στο πιο μεγάλο υψόμετρο σε σχέση με τους υπόλοιπους οικισμούς της Ιθάκης. Η ονομασία Ανωγή αναφέρεται για πρώτη φορά σε βενετικό έγγραφο του 1590 (ως «Anoi»). Η Ανωγή είναι χτισμένη στο ψηλότερο τμήμα του οροπεδίου, σε υψόμετρο πάνω από τα 500 μέτρα, για να μένει αθέατη από τα παραπλέοντα πλοία, τότε που η πειρατεία ήταν ανεξέλεγκτη. Το ευρύ οροπέδιο του Νηρίτου έδινε άνεση χώρου στον οικισμό και τον απαραίτητο τόπο για σπορές.
Anogi Kafeneion Ithaca Trails Route 11 © Oswald Klotz
Anogi Kafeneion Ithaca Trails Route 11 © Oswald Klotz
Η άφθονη νηρήτια πέτρα αποτέλεσε την πρώτη ύλη για μία από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων, αυτήν του λιθοπελεκητή, ενώ τα αναρίθμητα ελαιόδεντρα (η ντόπια ποικιλία, καταγεγραμμένη ως «ανωησάνα») και η κτηνοτροφία στα βοσκοτόπια της Ανωγής ήταν δύο ακόμα βασικοί τρόποι προσπορισμού τροφής για τους παλιούς κατοίκους. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, αλλά και όπως φαίνεται από τα υπάρχοντα κτίσματα, η σημερινή Ανωγή είναι ο τέταρτος κατά χρονολογική σειρά οικισμός του οροπεδίου, μετά την Καμένη Χώρα, την Παλιά Ανωγή και τα Παξινάτα. Ο πληθυσμός της Ανωγής στα μέσα του 17ου αιώνα υπολογίζεται σε 1000-1500 κατοίκους. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λίγες δεκάδες. Η πλατεία της Ανωγής βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού, μπροστά στην μεγάλη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στην πλατεία δεσπόζει το πέτρινο βενετσιάνικο καμπαναριό της εκκλησίας. Γύρω βλέπετε παραδοσιακά σπίτια και το διώροφο πέτρινο καφενείο.
Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Ναός μεγάλων διαστάσεων (38 x 8 x 8 μ.) ρυθμού βασιλικής, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (εορτάζει στις 15 Αυγούστου). Πρώτη μνεία του ναού έχουμε στα 1565, αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις κατασκευάστηκε γύρω στα 1300 και πάντως πριν το 1479, δηλαδή κατά την περίοδο της Παλατινής Κομητείας, όταν η Ανωγή ήταν η πρωτεύουσα του νησιού και ο ναός της ήταν η μητρόπολη της Ιθάκης. Ο ναός έχει εξαιρετική αγιογράφηση βυζαντινής τεχνοτροπίας, διατεταγμένη σε πέντε παράλληλες ζώνες, έργο του 1680 από τον αγιογράφο Αντώνιο εξ Αγράφων. Άλλα χαρακτηριστικά του ναού είναι το ξύλινο δωδεκάορτο της εποχής του 1821, ο διώροφος γυναικωνίτης και οι πήλινες εντοιχισμένες στάμνες για την ακουστική του ναού.
Church of the  Dormition of the Theotokos Anogi Ithaca Trails Route 11 © Oswald Klotz
Μονόλιθος «Αράκλης»
Εντυπωσιακός μονόλιθος ύψους 8 μέτρων, ο μεγαλύτερος μονόλιθος της Ανωγής. Η επιφάνειά του έχει κάθετες αυλακώσεις – ένα φυσικό φαινόμενο διάβρωσης, που λόγω της συμμετρίας των γραμμών μοιάζει να έχει γίνει από ανθρώπινο χέρι. Η ονομασία του προέρχεται από το όνομα του μυθικού ήρωα Ηρακλή.
Monolith  “Araklis” Anogi © Alexandra Varvarigou f
Εξωκλήσι  Παναγίας Ευαγγελίστριας
Ερειπωμένη εκκλησία πριν το ελικοδρόμιο. Σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία, χτίστηκε το 1771. Στο πετρόχτιστο τέμπλο διακρίνονται ίχνη της αγιογράφησης.
Chapel of Panagia Evangelistria Anogi Route 12 Ithaca Trails
Καμένη Χώρα
Η θέση όπου κατασκευάστηκε το ελικοδρόμιο ονομάζεται «Καμένη Χώρα». Η λέξη «χώρα» στην περίπτωση των νησιών σημαίνει «η πρωτεύουσα». Εικάζεται λοιπόν ότι αυτή είναι η θέση της πρώτης πρωτεύουσας της μεσαιωνικής Ιθάκης. Μετά την καταστροφή της παλιάς αυτής πρωτεύουσας (χώρας) της Ιθάκης, από πολεμική ή πειρατική επιδρομή, ο οικισμός μεταφέρθηκε πιο ψηλά στο οροπέδιο, στην θέση της «Παλιάς Ανωγής».
Kameni Chora Anogi Route 12 Ithaca Trails
Αριές
Η αριά (Δρυς η Αρία, Quercus ilex), χαρακτηριστικό δέντρο του οροπεδίου της Ανωγής, είναι ένα από τα τρία είδη δρυός που φύονται στην Ιθάκη.
Aries Anogi Route 12 Ithaca Trails
Εξωκλήσι Αγ. Νικολάου
Ερημοκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, χτισμένο σε μια αθέατη πλευρά της διαδρομής, σε ένα φυσικό «μπαλκόνι» του βουνού, ψηλά στην ανατολική πλαγιά του Νηρίτου. Η θέση λέγεται «στη Μούχλα». Σύμφωνα με τις πηγές, το εκκλησάκι ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Αναστηλώθηκε και ανακαινίστηκε πρόσφατα.
Chapel of St. Nicholas Route 12 Ithaca Trails
Εξωκλήσι Αγ. Γερασίμου
Εκκλησάκι στις παρυφές του Κιονιού. Ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα και ξαναχτίστηκε μετά τους σεισμούς του 1953. Η καμπάνα του προέρχεται από ολλανδικό πλοίο και έχει επιγραφή με την χρονολογία 1853.
Chapel of St. Gerasimos Kioni Route 12 Ithaca Trails
Κιόνι
Παραθαλάσσιος γραφικός οικισμός και λιμανάκι στις ανατολικές ακτές της Βορείου Ιθάκης, που ίδρυσαν οι κάτοικοι της Ανωγής τον 18ο αιώνα, όταν είχε μετριαστεί η απειλή της πειρατείας που ανάγκαζε τους κατοίκους να ζουν ψηλά στα βουνά για να προφυλαχθούν.
Kioni Route 12 Ithaca Trails © Niki Manesi
Ναός Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου
Μεγάλος ναός ρυθμού βασιλικής, αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Το κτήριο οικοδομήθηκε αρχικά τον 18ο αιώνα, κατά διαστήματα όμως επισκευάστηκε, με τελευταία την ριζική επισκευή μετά τους σεισμούς του 1953. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, με αναπαράσταση πλούσιας βλάστησης, είναι ένα κομψοτέχνημα της Επτανησιακής Σχολής που αποδίδεται σε Κεφαλονίτες λεπτουργούς (1852). Η τοποθετημένη σε θρόνο εικόνα της Παναγίας Δεξιοκρατούσας είναι έργο του Ζακυνθινού αγιογράφου Ιωάννη Ταμβάκη (1859). Οι έξι μεγάλοι πίνακες που κοσμούν τους πλαϊνούς τοίχους (αντίγραφα έργων Δυτικών ζωγράφων) είναι έργα του Λευκαδίτη ζωγράφου Σπύρου Γαζή (1899-1909), όπως και κάποιες από τις μεγάλες εικόνες του τέμπλου. Ο ναός εορτάζει στις 24 Ιουνίου, εορτή του Αγίου Ιωάννη, αλλά και στις 2 Φεβρουαρίου, εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου.
Church of St John, the Baptist Kioni Route 12 Ithaca Trails  © Ulrich Rosenkötter

bq1  12A.Κιόνι - Ανωγή (από Βίγλα)
   
details over description1
"Ορεινή πεζοπορεία στην κορυφογραμμή της Βίγγλας."
Από το γραφικό λιμανάκι του Κιονιού, ανεβαίνετε τα ξεκούραστα πλατύσκαλα και φθάνετε ψηλά στον πετρόχτιστο οικισμό της Ράχης. Μπαίνετε στον στενό δρόμο ακριβώς μπροστά στο μοναδικό μαγαζάκι του οικισμού και συνεχίζετε μέχρι να βρείτε το μονοπάτι που ανηφορίζει προς την Βίγγλα. Η πλαγιά είναι απότομη, όμως χάρη στην σοφή αξιοποίηση του φυσικού αναγλύφου το μονοπάτι είναι καλά βατό. Πρίνοι, σχίνοι και κουμαριές θα σας προσφέρουν την σκιά τους, σε μια διαδρομή που θα σας περάσει δίπλα από ρέματα, πέζουλες, τεράστια ελαιόδεντρα και στάνες. Κάποια στιγμή θα διασχίσετε ένα σωστό δάσος από μεγάλους πρίνους! Όταν φθάσετε στην κορυφογραμμή του βουνού, θα σας υποδεχτεί ένα μικρό οροπέδιο (λάκκα). Βόρρεια, στην κορυφή της Βίγγλας (υψόμετρο 289μ.) στέκουν οι δύο ανεμόμυλοι. Μονοπάτι εμφανές προς τους μύλους δεν υπάρχει. Αν επιχειρήσετε να πάτε, θα δείτε πως οι μύλοι βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση και η θέα από εδώ είναι μαγευτική! Προσοχή στην γράβα που βρίσκεται ανάμεσα τους! Δεν έχει οροφή και, αν δεν την δει κανείς, είναι πολύ επικίνδυνη.
1 Church of the  Dormition of the Theotokos Anogi Ithaca Trails Route 12 © Oswald Klotz
2 Paxinata Anogi  © Makis Gonatas
Επιστρέφετε στο μικρό οροπέδιο όπου ήσασταν πριν, το διασχίζετε και φθάνετε στο πρόσφατα αναστηλωμένο ερημοκλήσι του Αγίου Νικολάου. Από εδώ, θα βαδίσετε ένα μονοπάτι (γιδόστρατα) στην κορυφογραμμή της Βίγγλας, σε ένα τοπίο υποβλητικό, ανάμεσα σε τεράστιος ριζιμιούς βράχους, αιωνόβιες ελιές, αναρίθμητες ξερολιθιές και πέτρινες καλύβες. Σε ένα πλάτωμα θα δείτε τον εριπωμένο ναό των Αγίων Θεοδώρων.
Μετά από ένα δασωμένο τμήμα της διαδρομής, η ανηφορική κλίση σταματάει. Βρίσκεστε στο οροπέδιο της Ανωγής. Μπροστά σας, υψώνεται επιβλητικός ο Νήριτος. Αφού διασχίσετε διαδοχικές λάκκες στο αχανές οροπεδίο, φθάνετε σε ένα τσιμεντοστρωμένο δρομάκι. Δεξιά, βρίσκετε το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκεύης. Εσείς βαδίζετε αριστερά, βγαίνετε στον ασφαλτόδρομο και μετά από 1 περίπου χιλιόμετρο είστε στην πλατεία της Ανωγής.
Κιόνι
Παραθαλάσσιος γραφικός οικισμός και λιμανάκι στις ανατολικές ακτές της Βορείου Ιθάκης, που ίδρυσαν οι κάτοικοι της Ανωγής τον 18ο αιώνα, όταν είχε μετριαστεί η απειλή της πειρατείας που ανάγκαζε τους κατοίκους να ζουν ψηλά στα βουνά για να προφυλαχθούν.
Kioni Route 12 Ithaca Trails © Niki Manesi
Ναός Αγ. Ιωάννη Προδρόμου
Μεγάλος ναός ρυθμού βασιλικής, αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Το κτήριο οικοδομήθηκε αρχικά τον 18ο αιώνα, κατά διαστήματα όμως επισκευάστηκε, με τελευταία την ριζική επισκευή μετά τους σεισμούς του 1953. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, με αναπαράσταση πλούσιας βλάστησης, είναι ένα κομψοτέχνημα της Επτανησιακής Σχολής που αποδίδεται σε Κεφαλονίτες λεπτουργούς (1852). Η τοποθετημένη σε θρόνο εικόνα της Παναγίας Δεξιοκρατούσας είναι έργο του Ζακυνθινού αγιογράφου Ιωάννη Ταμβάκη (1859). Οι έξι μεγάλοι πίνακες που κοσμούν τους πλαϊνούς τοίχους (αντίγραφα έργων Δυτικών ζωγράφων) είναι έργα του Λευκαδίτη ζωγράφου Σπύρου Γαζή (1899-1909), όπως και κάποιες από τις μεγάλες εικόνες του τέμπλου. Ο ναός εορτάζει στις 24 Ιουνίου, εορτή του Αγίου Ιωάννη, αλλά και στις 2 Φεβρουαρίου, εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου.
Church of St John, the Baptist Kioni Route 12 Ithaca Trails  © Ulrich Rosenkötter
Ράχη
Παραδοσιακός οικισμός στις βορειοανατολικές υπώρειες του Νηρίτου, χτισμένος στην ράχη του βουνού πάνω από το παραθαλάσσιο Κιόνι. Ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα από κατοίκους της ορεινής Ανωγής που κατέβηκαν εδώ όταν είχε μετριαστεί ο φόβος της πειρατείας. Πετρόχτιστα σπίτια και ελαιοτριβεία, η μεγάλη εκκλησία της Ευαγγελίστριας (1833), ο ανεμόμυλος του Μπαούτη, και το επίνειο της Ράχης, ο Μαυρωνάς, με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, συνθέτουν την εικόνα του όμορφου οικισμού.
Rachi Kioni Ithaca Trails Route 12A © Niki Manesi
Ναός Ευαγγελιστρίας
Το εικονοστάσι στον κεντρικό δρόμο της Ράχης δηλώνει το σημείο όπου ξεκινά ο δρόμος για τον ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Μεγάλος, επιβλητικός ναός ρυθμού βασιλικής, χτισμένος το 1833 ως ενοριακός ναός του οικισμού της Ράχης. Τον ναό κοσμεί εξαιρετικό τέμπλο με τρεις ζώνες εικόνων. Εορτάζει στις 25 Μαρτίου.
Church of the Annunciation Kioni Ithaca Trails Route 12A © Dimitris Artavanis
Πεζούλες
Λιθιές για καλλιέργειες, κατασκευασμένες από σκέτες πέτρες με μια τεχνική ώστε να αντέχουν αιώνες! Στα πεδινά εδάφη οι καλλιέργειες ήταν αμπέλια και ελαιόδεντρα και στα πιο ορεινά σιτάρι και όσπρια (φακές).
1 Blanc
Στάνες
Παλιές στάνες για τα αιγοπρόβατα. Η πρώτη στάνη βρίσκεται στα δεξιά του μονοπατιού καθώς ανεβαίνετε, η δεύτερη στα αριστερά. Στην δεύτερη στάνη προσέξτε τις τεράστιες πέτρινες πλάκες («καπάκια») που σκεπάζουν τους τοίχους της. Είναι τόσο μεγάλες, που φαίνεται ανεξήγητο πώς μπόρεσαν να τις μετακινήσουν!
Pens Vigla Kioni Ithaca Trails Route 12A
Βίγγλα
Βόρεια (χαμηλότερη) προέκταση του ορεινού όγκου του Νηρίτου – η κορυφή της Βίγγλας έχει υψόμετρο 289 μ., η κορυφή του Νηρίτου 809 μ. Τόπος για καλλιέργειες (ελαιώνες και σπορές) των κατοίκων της Ράχης (ανατολική πλαγιά Βίγγλας), του Σταυρού (δυτική πλαγιά) και της Ανωγής (νότιο τμήμα Βίγγλας). Η Βίγγλα χαρακτηρίζεται από τους δύο ανεμόμυλους στην κορυφή της, το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου πιο νότια και το μικρό οροπέδιο (λάκκα) ανάμεσα. Η ονομασία Βίγγλα προέρχεται από την μεσαιωνική λέξη «βίγλα» = σκοπιά, παρατηρητήριο σε περίοπτη κορυφή (από το λατινικό «vigilia» = φρουρά, σκοπιά). Οι βιγλάτορες ανίχνευαν την θάλασσα και, όταν έβλεπαν πειρατικά ή γενικά εχθρικά πλοία, ειδοποιούσαν τους κατοίκους του χωριού ή του νησιού για να λάβουν τα μέτρα τους, δηλαδή να κρυφτούν ή να οπλιστούν και να στήσουν ενέδρες για να αποκρούσουν τους επιδρομείς.
Vigla Kioni Ithaca Trails Route 12A © Dimitris Artavanis
Μύλοι Βίγγλας
Ανεμόμυλοι στην κορυφή της Βίγγλας, που άλεθαν σιτάρι από τις γύρω περιοχές Σταυρού και Κιονιού. Ο μύλος του Σταθούλη (ο νότιος) είναι ο μοναδικός μύλος στην Ιθάκη με δύο θύρες εισόδου. Ο βόρειος είναι ο μύλος του Μπιλιούρη. Ανάμεσα στους δύο ανεμόμυλους υπάρχει μια «γράβα», δηλαδή μικρή, λαξευμένη στον βράχο, δεξαμενή βρόχινου νερού.
Mills of Vigla Kioni Ithaca Trails Route 12A © Αlexandra Varvarigou. f
Εξωκλήσι Αγ. Νικολάου
Πρόσφατα ανακαινισμένο εκκλησάκι στην κορυφογραμμή της Βίγγλας.
Chapel of St. Nicholas Vigla Kioni Ithaca Trails Route 12A  © Dimitris Artavanis
Εξωκλήσι Αγίων Θεοδώρων
Παμπάλαιο ερειπωμένο εκκλησάκι στην κορυφογραμμή της Βίγγλας, νότια του Αγίου Νικολάου. Αν βαδίσετε λίγα μέτρα βορειοδυτικά από το εκκλησάκι, θα δείτε το Κιόνι από ψηλά σαν από αεροφωτογραφία!
Chapel of Sts. Theodoroi Vigla Kioni Ithaca Trails Route 12A
Εξωκλήσι Αγ. Παρασκευής
Συντηρημένο ξωκλήσι στο βόρειο τμήμα του οροπεδίου της Ανωγής.
Chapel of St. Paraskevi Anogi Ithaca Trails Route 12A
Μονόλιθος "Καβελάρης"
Τεράστιος βράχος λίγο έξω από την Ανωγή (βόρεια). Η ονομασία του προέρχεται από το «καβαλάρης», επειδή μοιάζει με έναν άνθρωπο που ιππεύει άλογο.
Monolith Kavelaris Anogi Ithaca Trails Route 12A
Ανωγή
Ορεινός οικισμός της Ιθάκης, ένας από τους τρεις παλαιότερους οικισμούς του νησιού, μαζί με την Εξωγή και την Παλαιόχωρα (πρώτη αναφορά το 1548). Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ανωγή είναι ο παλαιότερος από τους τρεις αυτούς οικισμούς, με ζωή πολύ πριν την βενετική κυριαρχία στην Ιθάκη (1504), και ότι η Ανωγή ήταν ο κυριότερος οικισμός («πρωτεύουσα») της Ιθάκης την εποχή που η Ιθάκη, η Κεφαλληνία και η Ζάκυνθος αποτελούσαν την «Παλατινή Κομητεία», μέρος του Βασιλείου της Σικελίας (1185-1479). Ο οικισμός ονομάστηκε Ανωγή (στην ντοπιολαλιά: «Ανωή» και ο κάτοικος: «Ανωησάνος»), επειδή είναι χτισμένος στο πιο μεγάλο υψόμετρο σε σχέση με τους υπόλοιπους οικισμούς της Ιθάκης. Η ονομασία Ανωγή αναφέρεται για πρώτη φορά σε βενετικό έγγραφο του 1590 (ως «Anoi»). Η Ανωγή είναι χτισμένη στο ψηλότερο τμήμα του οροπεδίου, σε υψόμετρο πάνω από τα 500 μέτρα, για να μένει αθέατη από τα παραπλέοντα πλοία, τότε που η πειρατεία ήταν ανεξέλεγκτη. Το ευρύ οροπέδιο του Νηρίτου έδινε άνεση χώρου στον οικισμό και τον απαραίτητο τόπο για σπορές.
Anogi Kafeneion Ithaca Trails Route 11 © Oswald Klotz
Anogi Kafeneion Ithaca Trails Route 11 © Oswald Klotz
Η άφθονη νηρήτια πέτρα αποτέλεσε την πρώτη ύλη για μία από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων, αυτήν του λιθοπελεκητή, ενώ τα αναρίθμητα ελαιόδεντρα (η ντόπια ποικιλία, καταγεγραμμένη ως «ανωησάνα») και η κτηνοτροφία στα βοσκοτόπια της Ανωγής ήταν δύο ακόμα βασικοί τρόποι προσπορισμού τροφής για τους παλιούς κατοίκους. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, αλλά και όπως φαίνεται από τα υπάρχοντα κτίσματα, η σημερινή Ανωγή είναι ο τέταρτος κατά χρονολογική σειρά οικισμός του οροπεδίου, μετά την Καμένη Χώρα, την Παλιά Ανωγή και τα Παξινάτα. Ο πληθυσμός της Ανωγής στα μέσα του 17ου αιώνα υπολογίζεται σε 1000-1500 κατοίκους. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λίγες δεκάδες. Η πλατεία της Ανωγής βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού, μπροστά στην μεγάλη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στην πλατεία δεσπόζει το πέτρινο βενετσιάνικο καμπαναριό της εκκλησίας. Γύρω βλέπετε παραδοσιακά σπίτια και το διώροφο πέτρινο καφενείο.
Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Ναός μεγάλων διαστάσεων (38 x 8 x 8 μ.) ρυθμού βασιλικής, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (εορτάζει στις 15 Αυγούστου). Πρώτη μνεία του ναού έχουμε στα 1565, αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις κατασκευάστηκε γύρω στα 1300 και πάντως πριν το 1479, δηλαδή κατά την περίοδο της Παλατινής Κομητείας, όταν η Ανωγή ήταν η πρωτεύουσα του νησιού και ο ναός της ήταν η μητρόπολη της Ιθάκης. Ο ναός έχει εξαιρετική αγιογράφηση βυζαντινής τεχνοτροπίας, διατεταγμένη σε πέντε παράλληλες ζώνες, έργο του 1680 από τον αγιογράφο Αντώνιο εξ Αγράφων. Άλλα χαρακτηριστικά του ναού είναι το ξύλινο δωδεκάορτο της εποχής του 1821, ο διώροφος γυναικωνίτης και οι πήλινες εντοιχισμένες στάμνες για την ακουστική του ναού.
Church of the  Dormition of the Theotokos Anogi Ithaca Trails Route 11 © Oswald Klotz