bq1  Ανηφορίζοντας για το Ηλιοβασίλεμα

trail logo 1

bq1  13.Φρίκες - Παναγιά Της Σκάλας
    
Διαδρομή που συνδέει δύο από τις πιο όμορφες τοποθεσίες της Ιθάκης και προσφέρει το πιο ξεχωριστό ηλιοβασίλεμα όλου του νησιού!
Από το λιμάνι των Φρικών παίρνετε τον κύριο επαρχιακό δρόμο βαδίζοντας ανάμεσα στα πέτρινα ισόγεια σπιτάκια του μικρού οικισμού, κάτω από το δασωμένο βουνό της Βίγγλας, ενώ δεξιά σας απλώνεται η μικρή κοιλάδα μέχρι την απέναντι κοντινή πλαγιά. Διασχίζετε κάθετα την κοιλάδα πέρνωντας πάνω από το Ποτάμι των Φρικών, το σημαντικότερο ρέμα της Ιθάκης είναι το ρέμα που οι μελετητές της Οδύσσειας συνδέουν με το ομηρικό "Ρείθρον", τοποθετόντας στις Φρίκες το ένα από τα τρία λιμάνια που περιέβαλλαν την πόλη και το ανάκτορο του Οδυσσέα.
Μπαίνετε στον χωματόδρομο που ξετυλίγεται δίπλα στους πρόποδες του βουνού του Ραζή, περνάτε από κυπαρισσώνες, από χώρους εργασίας, και ανηφορίζετε στην απότομη πλαγιά. Παντού σκίνοι, πουθενά σημάδι καλλιέργειας. Στα μισά του μονοπατιού θα συναντήσετε μια μοναχική γέρικη ελιά.
1 Vathy ©Julia Klimi
2 Ithaca Trails Route 5 Vathy  St. Andreas Chapel
Η θέα καθώς παίρνετε ύψος, γίνεται όλο και πιο συναρπαστική και, όταν φθάσετε ψηλά στο εκκλησάκι του Άι-Γιαννη, η πανοραμική εικόνα του λεκανοπεδίου της Βορείου Ιθάκης θα μαγνητίσει για πολύ ώρα το βλέμμα σας!
Η κατάβαση είναι πανέμορφη, καθώς γίνεται με φόντο το υποβλητικό τοπίο των ακτών του βορειοδυτικού άκρου της Ιθάκης. Στην διακλάδωση συνεχίζετε δεξιά, ανηφορικά, στην φαρδιά ημιονική οδό που χρησιμοποιούσαν άλλοτε οι κάτοικοι της Εξωγής για να φθάσουν στις περιουσίες τους στον Μάρμακα. Περνάτε από το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων και συνεχίζετε ώσπου μπροστά σας ανοίγεται ο μεγαλοπρεπής κόλπος των Αφαλών - ο "πολυβενθής λιμένας" του Ομήρου. Η θέα είναι μαγευτική. Ανηφορίζετε ως το πιο ψηλό σημείο του δρόμου. Εδώ είναι το μοναδικό σημείο σε όλη την Ιθάκη απ’ όπου, τους καλοκαιρινούς μήνες, μπορείτε να δείτε τον ήλιο να βυθίζεται στην θάλασσα!
Λίγο πιο πάνω, στο διάσελο, είναι χτισμένος ο τελευταίος ανεμόμυλος που λειτούργησε στην Βόρεια Ιθάκη και η παλιά, πετρόχτιστη, εκκλησία της Παναγίας
Ανεμόμυλοι Φρικών
Οι δύο πέτρινοι ανεμόμυλοι του λιμανιού των Φρικών, χτισμένοι επάνω στους πρόποδες των βουνών Ραζή και Βίγγλας. Ο νότιος μύλος χτίστηκε το 1874 και λειτουργούσε έως τον Πόλεμο του 1940. Στην Κατοχή, οι Ιταλοί αποφάσισαν να τον επιτάξουν και τον χρησιμοποίησαν σαν φυλάκιο. Ο βόρειος μύλος είναι παλαιότερος.
Windmills of Frikes © Dimitris Artavanis
Φρίκες
Παραθαλάσσιος οικισμός και λιμάνι στις ανατολικές ακτές της Βορείου Ιθάκης, στον μυχό του κόλπου που σχηματίζουν τα βουνά Ραζή και Βίγγλας. Στο λιμάνι των Φρικών εκβάλλει το σημαντικότερο ρέμα της Ιθάκης. Αυτός ο συνδυασμός ρέμα-λιμάνι οδήγησε πολλούς μελετητές του Ομήρου στην ταύτιση του όρμου των Φρικών με τον ομηρικό λιμένα «Ρείθρον», τον έναν από τους τρεις λιμένες που περιέβαλλαν την πόλη και το ανάκτορο του Οδυσσέα. Σύμφωνα με την Οδύσσεια, ο λιμένας «Ρείθρον» (= ρέμα) βρισκόταν μακριά από την πόλη της Ιθάκης, κάτω από το δασωμένο βουνό Νήιον (α 185-186). Το τοπωνύμιο Φρίκες (ο κάτοικος: «Φρικιώτης») για πρώτη φορά αναφέρεται σε έγγραφο του 1585, ως αγροτική περιοχή. Ο όρμος των Φρικών ανέκαθεν εξυπηρετούσε τους κατοίκους της περιοχής για την αλιεία και για το εμπόριο, και μέσα στην Ενετοκρατία (1504-1797) εξελίχθηκε σε οργανωμένο λιμάνι όπου προσέγγιζαν καΐκια από την Λευκάδα και την Στερεά Ελλάδα. Τον 18ο αιώνα οι Φρίκες είχαν υγειονομικό σταθμό.
Frikes 1 © delas photography
Frikes 1 © delas photography
Σταδιακά, έως τα τέλη του 18ου αιώνα, δίπλα στο λιμάνι αναπτύχθηκε μικρός συνοικισμός από κατοίκους κυρίως της Εξωγής, ο οποίος κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα απέκτησε χαρακτηριστικά αυτόνομου οικισμού. Στα τέλη του 19ου αιώνα στις Φρίκες είχαν χτιστεί περίπου 20 οικήματα, πολλά εκ των οποίων στέγαζαν εμπορικά καταστήματα και αποθήκες σταφίδας, και ο πληθυσμός έφθανε τους 100 κατοίκους, ενώ στο λιμάνι λειτουργούσε τελωνείο. Η μεγάλη ναυτική και εμπορική κίνηση των Φρικών συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Σήμερα το λιμάνι των Φρικών συνδέει ακτοπλοϊκά την Ιθάκη με την Λευκάδα και την βόρεια Κεφαλονιά και διαθέτει χώρους ελλιμενισμού και εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής. Ο πληθυσμός του οικισμού είναι 50 κάτοικοι.
Κάμπος Φρικών
Η μικρή κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα στα βουνά Ραζή και Βίγγλας και καταλήγει στο λιμάνι των Φρικών. Την κοιλάδα διαρρέει το «Ποτάμι», το ρέμα των Φρικών.
Plain of Frikes © Athens Daedalus Flying Club
Ρείθρον (ρέμα)
Το ρέμα (χείμαρρος) που ξεκινά ψηλά από το βουνό της Εξωγής, διαρρέει το λεκανοπέδιο του Πλατρειθιά και εκβάλλει στην θάλασσα στο λιμάνι των Φρικών. Ονομάζεται «το Ποτάμι του Πλατρειθιά» ή «το Ποτάμι των Φρικών» και είναι το σημαντικότερο ρέμα όλης της Ιθάκης. Αυτός ο συνδυασμός ρέματος-λιμανιού αποτέλεσε για μελετητές του Ομήρου την βάση ώστε να ταυτίσουν τον όρμο των Φρικών με τον λιμένα «Ρείθρον» (= ρέμα), τον έναν από τους τρεις λιμένες που κατά την Οδύσσεια περιέβαλλαν την πόλη και το ανάκτορο του Οδυσσέα. Ο λιμένας «Ρείθρον» βρισκόταν μακριά από την πόλη της Ιθάκης, κάτω από το δασωμένο βουνό Νήιον (α 185-186).
Reithron (Stream) Ithaca Trails Route 13 Frikes © Dimitris Artavanis
Πέτρινο Σπίτι
Μεγάλο πετρόχτιστο σπίτι στο βορειοανατολικό άκρο του Κάμπου, κοντά στους πρόποδες του βουνού του Ραζή. Δίπλα στο σπίτι υπάρχει στέρνα με πέτρινο αλώνι για την συλλογή των νερών της βροχής.
Stone House Ithaca Trails Route 13
Βουνό του Ραζή
Η ψηλότερη κορυφή της οροσειράς της χερσονήσου του Μάρμακα. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα της οροσειράς και έχει υψόμετρο 351 μέτρων. Κύριο τοπόσημο της κορυφής, ο «μύλος στου Ραζή». Συνεκδοχικά, «βουνό του Ραζή» ονομάζεται όλο το νότιο τμήμα της οροσειράς της χερσονήσου του Μάρμακα.
Razis Mounten Ithaca Trails Route 13© Athens Daedalus Flying Club
Εξωκλήσι Αγ. Ιωάννη στα Σπαθαράτα
Εξωκλήσι χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα σε υψόμετρο 290 μέτρων στην θέση Σπαθαράτα της νοτιοδυτικής πλαγιάς του βουνού του Ραζή. Πέτρινο κτίσμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με δάπεδο στρωμένο με μεγάλες πήλινες πλάκες και ωραία επισκευασμένη, εσωτερικά ξύλινη, στέγη. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσεται μεγάλη εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Αποκεφαλιστή, έργο του 1921. Το εκκλησάκι εορτάζει στις 29 Αυγούστου.
Chapel of St. John at Spatharata Ithaca Trails Route 13
Εξωκλήσι Αγ. Αναργύρων
Όμορφο εκκλησάκι χτισμένο στην δυτική πλαγιά του βουνού του Ραζή στην θέση του παλαιού ναΐσκου που καταστράφηκε από τους σεισμούς του 1953. Εορτάζει την 1η Ιουλίου.
Chapel of Sts. Anargyroi Ithaca Trails Route 13
Κόλπος των Αφαλών
Ευρύς βόρειος κόλπος, με περίμετρο άνω των 6 χιλιομέτρων, που σχηματίζεται ανάμεσα στο βουνό της Εξωγής και την χερσόνησο του Μάρμακα. Από μελετητές της Οδύσσειας ο κόλπος των Αφαλών ταυτίζεται με τον «πολυβενθή λιμένα» (= πολύ βαθύ λιμάνι), τον έναν από τους τρεις λιμένες που περιέβαλλαν την πόλη και το ανάκτορο του Οδυσσέα (π 324, 352). Το τοπωνύμιο «Αφάλες» αναφέρεται από το 1640.
Afales Bay Ithaca Trails
Μύλος στην Παναγία
Πέτρινος ανεμόμυλος χτισμένος σε υψόμετρο 240 μέτρων στο διάσελο μεταξύ των κορυφών Καραμαλίχα (341 μ.) και Ραζή (351 μ.) της χερσονήσου του Μάρμακα. Είναι ο τελευταίος ανεμόμυλος που λειτούργησε στην Βόρεια Ιθάκη και ο μόνος ανεμόμυλος της Ιθάκης που διατηρείται σήμερα σε καλή κατάσταση και έχει πλήρη τον εξοπλισμό του. Χτίστηκε το 1864 και εξυπηρετούσε τους κατοίκους Πλατρειθιά, Σταυρού, Εξωγής και Λεύκης. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, με την έλευση των πρώτων πετρελαιοκίνητων αλευρομύλων, σταμάτησε να λειτουργεί, αλλά το 1941, με τον Πόλεμο, λόγω έλλειψης πετρελαίου, λειτούργησε ξανά, έως το 1956, που έκανε τα τελευταία του αλέσματα σε σιτάρι, κριθάρι και καλαμπόκι.
Mill at Panagia at Skala Ithaca Trails Route 13 © Alexandra Varvarigou f
Εξωκλήσι Παναγίας στη Σκάλα
Εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, χτισμένη σε υψόμετρο 260 μέτρων στο διάσελο μεταξύ των κορυφών Καραμαλίχα (341 μ.) και Ραζή (351 μ.) της χερσονήσου του Μάρμακα. Πετρόχτιστος ναός με πελεκητές κορνίζες στις θύρες και στα παράθυρα. Μερικά παράθυρα έχουν κυκλικό σχήμα. Στην κόγχη του Ιερού Βήματος εικονίζεται η Πλατυτέρα και υπάρχει αγιογράφηση σε δύο επάλληλα στρώματα. Πάνω από την είσοδο αναγράφεται η χρονολογία 1896, αλλά ο ναός αναφέρεται ήδη από το 1711. Κατά την ανοικοδόμηση του ναού ανακαλύφθηκαν γύρω από αυτόν τάφοι της χριστιανικής εποχής (600-1200 μ.Χ.). Εορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο.
Panagia at Skala Ithaca Trails Route 13